Όσο οι καταγγελίες για αστυνομική βία και αυθαιρεσία πληθαίνουν, η κρατική τηλεόραση κάνει «ρεπορτάζ» για να αναδείξει το θετικό πρόσωπο της αστυνόμευσης. Ακόμη, όμως, και υπό τόσο ελεγχόμενες συνθήκες, οι αστυνομικοί εμφανίζονται με ακροδεξιά σύμβολα στις στολές τους να διενεργούν παράτυπους ελέγχους.
Του Φοίβου Συμεωνίδη
Τις τελευταίες δύο εβδομάδες όλο και περισσότερες διαμαρτυρίες και διαδηλώσεις οργανώνονται με αφορμή το πολύνεκρο δυστύχημα των Τεμπών — για τις οποίες έχει δει το φως της δημοσιότητας πληθώρα καταγγελιών για υπερβολική αστυνομική καταστολή, βία και αυθαιρεσία. Μόλις χθες το μεσημέρι, σύμφωνα με καταγγελίες χρηστών μέσων κοινωνικής δικτύωσης και φωτορεπόρτερ, αστυνομικοί έριξαν χημικά μέσα στον σταθμό του μετρό του Μεταξουργείου.
Παράλληλα, λίγες ώρες αργότερα, αστυνομικοί της ομάδας μεταγωγών και φύλαξης κρατουμένων συλλαμβάνονται έπειτα από καταγγελίες, ως κατηγορούμενοι για βασανιστήρια και άλλες προσβολές της ανθρώπινης αξιοπρέπειας κατά συναυτουργία σε βάρος κρατουμένου.
Παρόλα αυτά, η ΕΡΤ επιλέγει αυτή ακριβώς τη στιγμή για να μας παρουσιάσει για άλλη μία φορά το «ανθρώπινο πρόσωπο» της ΕΛ.ΑΣ. Σε μια περίοδο που όχι μόνο δεν αντιμετωπίζεται το χρόνιο πρόβλημα της αστυνομικής αυθαιρεσίας αλλά οι καταγγελίες για αστυνομική βία ολοένα αυξάνονται, η κρατική τηλεόραση παραδίδει μαθήματα copagandας, σφυρίζοντας αδιάφορα για τις σοβαρές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ανά την επικράτεια.
Δημοσιογράφος σε lifestyle εκπομπή της κρατικής τηλεόρασης πέρασε χρόνο με ένα πλήρωμα περιπολικού της Άμεσης Δράσης για να μας ξεναγήσει σε έναν κόσμο τυπικών ελέγχων και αστυνομικής υπερηφάνειας. Και ίσως να μην είχαμε ασχοληθεί με άλλο ένα τέτοιο «ρεπορτάζ», τυχαίνει όμως να επιβεβαιώνει — on camera — το ρεπορτάζ μας, «Τιμωροί και τσοπανόσκυλα: Τα σύγχρονα ακροδεξιά σύμβολα στις στολές της ΕΛ.ΑΣ.» και έτσι δεν μπορούμε παρά να το σχολιάσουμε.
Η copaganda μπορεί να μας έχει έρθει από το εξωτερικό, αλλά σίγουρα δεν είναι κάτι ξένο στα μάτια και στα αυτιά των αναγνωστών και των τηλεθεατών στην Ελλάδα. Άρθρα ή ρεπορτάζ που σκοπό έχουν να αναδείξουν το θετικό πρόσημο της αστυνόμευσης, καθώς και την ανιδιοτέλεια και την αυτοθυσία του αστυνομικού προσωπικού, πληθαίνουν σταθερά και στη χώρα μας. Το ένστολο προσωπικό που σώζει βρέφη, περνάει ηλικιωμένες κυρίες από τις διαβάσεις πεζών ή προσφέρει πρώτες βοήθειες σε άτυχους πολίτες, συχνά πυκνά εμφανίζεται στους δέκτες μας, κατασκευάζοντας ένα πλαστό τοπίο αστυνόμευσης όπου τα περιστατικά αυθαιρεσίας είτε δεν υπάρχουν είτε είναι σποραδικά και μεμονωμένα.
Ακόμη και σ’ αυτό το τόσο ελεγχόμενο πλαίσιο όμως του «ρεπορτάζ», ο συνδυασμός προπαγάνδας και αστυνομικής ασυλίας οδηγεί σε ένα αποτέλεσμα που αντί να παρουσιάζει την ΕΛ.ΑΣ. υποδειγματική και άμεμπτη, αναδεικνύει την αυθαιρεσία της.
Η «λεπτή μπλε γραμμή»
Η βάρδια μετά καμερών ξεκινά με τη δημοσιογράφο να κερνάει καφέ και ντόνατς, τα οποία οι αστυνομικοί με σιδηρά θέληση αρνούνται ως το τέλος της βάρδιας. Την ίδια στιγμή, το ρεπορτάζ ξεχνά να μας ενημερώσει πως κάθε τι που βλέπουμε εκτυλίσσεται σε πλήρως ελεγχόμενο περιβάλλον, όπου αστυνομικοί, ύποπτοι αλλά και «κακοποιοί», είναι όλοι μέλη της ΕΛ.ΑΣ. Θα έλεγε κανείς πως είναι περιττή η διευκρίνιση αυτή για όποιον και όποια αποφασίσει να παρακολουθήσει όλο το βίντεο, αλλά αυτό επιβεβαιώνεται μόνο στο τέλος του ρεπορτάζ, όπως δηλώνουν και η δημοσιογράφος αλλά και το πλήρωμα του περιπολικού.
Πολύ συχνά, αναφορές σε ένστολο προσωπικό της ΕΛ.ΑΣ που φέρει στη στολή του μη προβλεπόμενα σύμβολα μίσους, αντιμετωπίζονται με δυσπιστία. «Μήπως» αναρωτιούνται οι αναγνώστες και οι χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης «οι φωτογραφίες είναι παραποιημένες; Μήπως δεν είναι εν ώρα υπηρεσίας;»
Παρακολουθώντας το «οδοιπορικό» της ΕΡΤ, που τιτλοφορείται «Η καθημερινότητα ενός αστυνομικού – Ζήσαμε την εμπειρία μίας περιπολίας», βλέπουμε πως ένστολο προσωπικό της ΕΛ.ΑΣ. όχι μόνο φοράει μη προβλεπόμενα σύμβολα, συνδεδεμένα τα τελευταία χρόνια με αστυνομική βία και αυθαιρεσία, αλλά τα προβάλλει μάλιστα με καμάρι.
Η «λεπτή μπλε γραμμή» στο παραποιημένο εθνόσημο των αστυνομικών δεν εμφανίζεται πρώτη φορά σε στολές της ΕΛ.ΑΣ. Συμβολίζει την αντίθεση σε αντιρατσιστικά κινήματα, την ομερτά που τηρούν μέλη των σωμάτων ασφαλείας για να προστατέψουν συναδέλφους τους, αλλά και την πεποίθηση πως οι ίδιοι αποτελούν το «λεπτό τείχος» που στέκεται ανάμεσα στην τάξη και το χάος.
Σεναριακές τρύπες
Πέραν της αντικανονικής και δηλωτικής συγκεκριμένων ιδεολογικών πεποιθήσεων παραποίησης της στολής, η — σε ελεγχόμενες συνθήκες — άσκηση-περιπολία μάς προσφέρει την ευκαιρία να δούμε την «ενδεδειγμένη» αντίδραση του προσωπικού της ΕΛ.ΑΣ. σε τρία σενάρια. Έναν τυπικό έλεγχο οχήματος, έναν έλεγχο ύποπτου ατόμου και έναν έλεγχο κλεμμένου οχήματος.
Ο τρόπος, ωστόσο, με τον οποίο διαχειρίζονται τα περιστατικά οι αστυνομικοί δημιουργεί προβληματισμούς. Ο οδηγός και ο συνοδηγός του οχήματος που ελέγχεται «απλά τυπικά», καλούνται να σηκώσουν τα χέρια τους και να τα βγάλουν έξω από το παράθυρο του οχήματος. Η επήρεια των ντόνατς αλλά και η λεπτή μπλε γραμμή στο στήθος πιθανώς «αμερικανοποιούν» περισσότερο από το προβλεπόμενο τις διαταγές των αστυνομικών, καθώς όπως γνωρίζουμε δεν προβλέπεται τίποτα τέτοιο σε περίπτωση ενός «απλού τυπικού ελέγχου» ενός οχήματος.
Αντίστοιχα, στο δεύτερο περιστατικό, τα στοιχεία του προς έλεγχου ατόμου που το καθιστούν ύποπτο είναι πως «φοράει full face» — ασχέτως αν στο βίντεο φαίνεται να έχει καλυμμένο το μισό του πρόσωπο μόνο —, μπουφάν και έχει τα χέρια του στις τσέπες. Το πλήρωμα του περιπολικού, με το χέρι στο όπλο, πλησιάζει το άτομο ρωτώντας το «τι κάνει εδώ» και «αν μένει στην περιοχή». Μετά από έναν — καταχρηστικό — σωματικό έλεγχο, αναφέρουν πώς το άτομο φέρει μαχαίρι, το οποίο και δεν αφαιρούν, ενώ ζητούν από την ρεπόρτερ της ΕΡΤ να απομακρυνθεί — υποθέτουμε επειδή αν ο ύποπτος δεν ήταν αστυνομικός/ηθοποιός θα κινδύνευε η ασφάλεια της;
Το ύποπτο άτομο τελικά συλλαμβάνεται, χωρίς να του έχουν ζητηθεί στοιχεία ταυτότητας, χωρίς να του έχει αφαιρεθεί το «μαχαίρι» που έχει στην τσέπη του και χωρίς φυσικά να κατηγορείται για κάτι. Μόνο να φανταστούμε μπορούμε πώς θα αντιδρούσαν αν το άτομο είχε πάνω του τρικάκια.
Στο τελευταίο περιστατικό, ελέγχουν ένα όχημα που το σύστημα της ΕΛ.ΑΣ. εμφανίζει ως κλεμμένο και συλλαμβάνουν τον ταλαιπωρημένο συνάδελφο τους που παίζει τον ρόλο του κακού, τον οποίο και χειροπεδούν χωρίς να ζητήσουν τα στοιχεία ταυτότητας του και χωρίς να έχουν κάνει τον οποιοδήποτε περαιτέρω έλεγχο. Ακόμα κι αυτός όμως φαίνεται να ξέρει πως έχει πιο πολλές πιθανότητας να ζήσει αν αρχίσει να τρέχει, αντί να απομακρυνθεί με το όχημα του ώστε να ξεκινήσει κάποια καταδίωξη.
Σε ένα ρεπορτάζ του κρατικού μέσου ενημέρωσης που σκοπό έχει να προβάλει την αστυνομία υπό το θετικότερο δυνατό φως, και το οποίο προφανώς και έχει δει και εγκρίνει η ΕΛ.ΑΣ. προτού μεταδοθεί, δεν προλαβαίνουμε να καταγράφουμε παρατυπίες.
Είναι αυτές οι ενδεδειγμένες από το νόμο και προβλεπόμενες εντολές;
Φέρουν μη προβλεπόμενα σύμβολα στις στολές τους τα άτομα του προσωπικού της ΕΛ.ΑΣ με αριθμούς σημάτων 276808 και 295284 που μιλούν επώνυμα στο βίντεο;
Περί εκδημοκρατισμού τα ερωτήματα, ρητορικά, κ. Θεοδωρικάκο.