Μια δημοκρατική κοινωνία έχει την αξίωση να μην κινδυνεύει από την ίδια της την αστυνομία. Κανένας άνθρωπος δεν θα έπρεπε να φοβάται ότι θα υποστεί βία, κακομεταχείριση ή αυθαίρετη αντιμετώπιση από αυτούς στους οποίους έχει αναθέσει την προστασία του. Στην Ελλάδα, ωστόσο, έχουμε κάθε λόγο να φοβόμαστε.
Τα περιστατικά αστυνομικής βίας και αυθαιρεσίας στην Ελλάδα είναι περισσότερα από όσα μπορούν καλόπιστα να θεωρηθούν «μεμονωμένα». Αστυνομικοί καταχρώνται την εξουσία τους, προσάγουν και κρατούν ανθρώπους αυθαίρετα, τους στερούν δικαιώματα όπως την πρόσβαση σε συνήγορο, βιαιοπραγούν, κακοποιούν, εξευτελίζουν, και, σε κάποιες περιπτώσεις, βασανίζουν, σε αστυνομικά τμήματα και κρατητήρια, σε κέντρα κράτησης προσφύγων, σε πλατείες και δρόμους — ακόμη και μέσα σε σπίτια.
Η συχνότητα με την οποία αποδίδονται κατηγορίες, όπως απείθεια ή αντίσταση, σε όσους καταγγέλλουν τέτοιες πράξεις δημιουργεί εύλογες υπόνοιες ότι ο ποινικός νόμος χρησιμοποιείται καταχρηστικά, για να σιγάσει οποιαδήποτε διαμαρτυρία. Υπόνοια που εξηγεί το γεγονός ότι πολλά θύματα αστυνομικής βίας και αυθαιρεσίας διστάζουν είτε να επισημοποιήσουν την καταγγελία τους είτε να προσφύγουν στη Δικαιοσύνη.
Από όσες καταγγελίες τελικά φτάνουν στις αρμόδιες αρχές, πολλές διερευνώνται τόσο επιδερμικά που δεν συνεπάγονται παρά ελάχιστη όχληση για τους αστυνομικούς που καταγγέλλονται, ενώ όσοι βρίσκονται αντιμέτωποι είτε με πειθαρχική είτε με ποινική διαδικασία στις συντριπτικά περισσότερες περιπτώσεις μένουν ατιμώρητοι τόσο από την υπηρεσία τους όσο και από τη Δικαιοσύνη. Και όταν, σπανίως, τιμωρούνται, οι κυρώσεις ή οι ποινές που αντιμετωπίζουν είναι τόσο ελαφρές που δεν έχουν καμία αποτρεπτική λειτουργία.
Η ελληνική πολιτεία γνωρίζει το πρόβλημα της αστυνομικής αυθαιρεσίας και ατιμωρησίας εδώ και δεκαετίες. Μολαταύτα, οι απόπειρές της να το λύσει έχουν υπάρξει από προσχηματικές ως απρόθυμες και ελλειμματικές. Δεν αποτελεί έκπληξη, ως εκ τούτου, το γεγονός ότι η αστυνομική αυθαιρεσία καλύπτεται διαχρονικά από αδιαφάνεια, γραφειοκρατική παρελκυστικότητα και πολιτική παραπλάνηση.
Ο φάκελος αυτός στοχεύει να περιγράψει το πρόβλημα με την τεκμηρίωση την οποία απαιτεί η διάβρωση που προκαλείται στο δημοκρατικό πολίτευμα.
Πυρήνα του φακέλου αποτελεί το Χρονολόγιο αστυνομικής αυθαιρεσίας — ένα εν εξελίξει εγχείρημα συλλογής και καταγραφής όλων των καταγγελιών για αστυνομική βία και αυθαιρεσία στην Ελλάδα. Ο φάκελος περιλαμβάνει, επίσης, αναλυτικά ρεπορτάζ, μελέτες περιπτώσεων, συνεντεύξεις και μαρτυρίες που αποκαλύπτουν διάφορες πλευρές του φαινομένου και τους τρόπους με τους οποίους το αντιμετωπίζουν οι αστυνομικές, δικαστικές και πολιτικές αρχές. Περιλαμβάνει, ακόμη, ένα αρχείο εγγράφων, όπως νόμους και προεδρικά διατάγματα, εγκυκλίους της αστυνομίας, εκθέσεις διεθνών οργανισμών, αλληλογραφία κ.ά., τα οποία τεκμηριώνουν τα ρεπορτάζ, καθώς και ένα αρχείο προσώπων και φορέων που πρωταγωνιστούν στα γεγονότα.
Τέλος, ο φάκελος αυτός είναι ένα παρατηρητήριο. Εκτός από την προσθήκη νέων καταγγελιών στο χρονολόγιο, καθώς και νέων ρεπορτάζ, συνεντεύξεων και εγγράφων για ζητήματα που εντοπίζουμε καθημερινά, θα καλύπτονται και όλες οι εξελίξεις — θετικές ή αρνητικές — που επηρεάζουν το πρόβλημα της αστυνομικής αυθαιρεσίας στην Ελλάδα.
Ελπίζουμε ότι ο φάκελος — αρχείο και παρατηρητήριο ταυτόχρονα — θα αποτελέσει ένα χρήσιμο εργαλείο όχι μόνο για όσες κοινωνικές ομάδες, οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών και αφοσιωμένους επαγγελματίες αγωνίζονται καθημερινά ενάντια στην αστυνομική αυθαιρεσία αλλά και για όσες και όσους αναζητούν μια βαθύτερη γνώση γι΄αυτό το ανοιχτό τραύμα στην ισονομία και τη δημοκρατία.